W dniach 20–22 września 2017 r. w Krakowie odbyła się międzynarodowa konferencja "Ochrona dóbr kultury na wypadek szczególnych zagrożeń – wybrane aspekty ewakuacji osób i zbiorów".
Zorganizowała ją Szkoła Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej przy współudziale Szefa Obrony Cywilnej Kraju-Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej, we współpracy z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie, Polskim Komitetem Błękitnej Tarczy oraz Komendą Wojewódzką PSP w Krakowie. Konferencja ta jest organizowana cyklicznie co dwa lata od początku lat dziewięćdziesiątych dwudziestego wieku. Honorowy patronat objęli:
- prof. dr hab. Piotr Gliński – wiceprezes Rady Ministrów, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego,
- Sławomir Frątczak – dyrektor Departamentu Edukacji, Kultury i Dziedzictwa MON,
- generał brygadier Leszek Suski – komendant główny Państwowej Straży Pożarnej i szef Obrony Cywilnej Kraju,
- nadbrygadier Stanisław Nowak – małopolski komendant wojewódzki PSP,
- Jacek Krupa – marszałek województwa małopolskiego,
- Jacek Majchrowski – prezydent Krakowa,
- Polski Komitet ds. UNESCO,
- Prezes Polskiego Komitetu Błękitnej Tarczy,
- Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów,
- Narodowy Instytut Dziedzictwa.
W tym roku wśród 147 uczestników konferencji byli między innymi właściciele i zarządcy obiektów zabytkowych, pracownicy muzeów, bibliotekarze, archiwiści, przedstawiciele urzędów i instytucji zainteresowanych ochroną dóbr kultury, przedstawiciele Państwowej Straży Pożarnej, Wojska Polskiego, policji i Straży Miejskiej, służb ochrony, komórek zajmujących się zarządzaniem kryzysowym, służb ratowniczych, administracji rządowej i samorządowej. W konferencji uczestniczył także małopolski wojewódzki konserwator zabytków – dr inż. arch. Jan Janczykowski.
Pierwsza sesja odbyła się 20 września w siedzibie Międzynarodowego Centrum Kultury mieszczącej się na Rynku Głównym w Krakowie. Uczestników konferencji powitali zastępca dyrektora MCK Piotr Bąk, komendant Szkoły Aspirantów PSP w Krakowie kpt. Marek Chwała oraz małopolski komendant wojewódzki PSP w Krakowie nadbryg. Stanisław Nowak. Został także odczytany list, który do uczestników konferencji skierowała dr hab. prof. IH PAN Magdalena Gawin – wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego, generalny konserwator zabytków.
Podczas pierwszej sesji wygłoszono referaty dotyczące międzynarodowego prawa humanitarnego, zagrożeń i ochrony zabytków, dwudziestu lat działalności Centrum Szkolenia Ochrony Ludności i Dóbr Kultury, programu Błękitnej Tarczy oraz praktycznych rozwiązań z zakresu zabezpieczenia zabytkowych obiektów i stosowanych w tym celu rozwiązań technicznych i organizacyjnych. W ramach tej sesji Leszek Mazan przedstawił także historię Krakowa i mówił na temat pożarów, które miały miejsce w Krakowie w przeszłości.
Druga sesja, która odbyła się 21września, miała miejsce w auli Szkoły Aspirantów PSP w Krakowie. Tematyka sesji obejmowała historię i współczesność Bazyliki Mariackiej w Krakowie, problemy związane z działaniem służb ratowniczych w gęsto zabudowanych zabytkowych centrach miast, wpływ różnorodnych barier architektonicznych na efektywność działań ratowniczych oraz założenia dotyczące ćwiczeń w Bazylice Mariackiej. Omówiono także utrudnienia związane z organizowaniem i odbywaniem się praktycznych ćwiczeń w zabytkowym obiekcie, w którym mogą przebywać duże grupy turystów i wiernych (także obcojęzyczne) i który znajduje się w ścisłym centrum miasta.
W tym samym dniu, w ramach trzeciej sesji, odbyły się ćwiczenia z ewakuacji osób i zbiorów z Bazyliki Mariackiej w Krakowie. Scenariusz ćwiczeń – ze względu na chęć zachowania jak najbardziej rzeczywistych warunków – nie przewidywał przerwania ruchu turystycznego, dzięki czemu uczestnicy konferencji byli świadkami ogłoszenia ewakuacji (w kilku językach) przez dźwiękowy system ostrzegawczy, ewakuacji turystów i działań prowadzonych przez pracowników bazyliki odpowiedzialnych za ewakuację turystów i modlących się. Mogli też oglądać na telebimie bezpośrednią transmisję obrazu z wnętrza Bazyliki. Wszystko odbywało się w czasie rzeczywistym, więc biorące udział w ćwiczeniach zastępy z Komendy Miejskiej PSP oraz ze Szkoły Aspirantów PSP w Krakowie uwzględniły odległość od miejsca zdarzenia i panujące warunki drogowe. Zastępy te wykonywały zadania mające na celu ugaszenie pożaru, zabezpieczenie miejsca zdarzenia oraz ewakuację osób i zbiorów. Kolejność ewakuacji obiektów zabytkowych, miejsce, w które były przenoszone, a także sposób zabezpieczenia był na bieżąco uzgadniany z przedstawicielami zarządzającego Bazyliką Mariacką. Kolejnym elementem ćwiczeń była ewakuacja hejnalisty oraz gaszenie pożaru poddasza.
Tego samego dnia, dzięki zaproszeniu dyrektora Muzeum Narodowego w Krakowie, uczestnicy konferencji mieli okazję obejrzeć wystawę #dziedzictwo, po której oprowadzał ich jej twórca i kurator – wicedyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie dr hab. Jan Szczerski.
Czwarta sesja odbyła się 22 września w auli Szkoły Aspirantów PSP w Krakowie. Wygłoszono referaty dotyczące zagrożeń i sposobów ewakuacji obiektów zabytkowych i osób, współpracy konserwatorów dzieł sztuki ze służbami ratowniczymi i zakresu działalności konserwatorów, a także omówiono dwa przykłady działań ratowniczych oraz współpracy zarządców ze służbami ratowniczymi – działań podjętych w związku z katastrofą budowlaną w Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie oraz pożarem katedry w Gorzowie Wielkopolskim. Omówiono również aspekty organizacji ćwiczeń w obiektach zabytkowych.
Na zakończenie konferencji przyjęto jednogłośnie komunikat końcowy, w opracowaniu którego uczestniczyli także członkowie działającej przy Komendancie Głównym PSP rady programowej ds. ochrony dóbr kultury przed nadzwyczajnymi zagrożeniami.
Kolejna konferencja z tego cyklu planowana jest na wrzesień 2019 roku.
Bezpośr. inf. bryg. Krzysztof Kociołek
Szkoła Aspirantów PSP