Pobierz
najnowszy numer

Newsletter

Zapisz się do naszego Newslettera, aby otrzymywać informacje o nowościach z branży!

Jesteś tutaj

Sterowanie systemami oddymiania w świetle wymagań rozporządzenia Ministra Infrastruktury

Printer Friendly and PDF

W poprzednich artykułach omawiane były zagadnienia związane z systemami oddymiania stosowanymi w obiektach budowlanych w celu umożliwienia wydłużenia przejść i dojść ewakuacyjnych, zwiększenia powierzchni strefy pożarowej lub podwyższenia klasy odporności pożarowej jednokondygnacyjnych budynków kategorii PM, dzięki czemu mogą zostać spełnione wymagania zawarte w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury (§227 pkt 4, §229, §237 pkt 6, §256 pkt 4 i §215).

Dla przypomnienia wymieniam wyodrębnione instalacje i urządzenia, z których zbudowane są systemy oddymiania i których działanie powinno być niezawodne:

  1. Źródła zasilania, zarówno podstawowe, jak i rezerwowe, dla instalacji elektrycznych i pneumatycznych.
  2. Zespoły kablowe służące do zasilania, przesyłania sygnałów sterujących, a także orurowania napędów pneumatycznych.
  3. Instalacje służące do wczesnej detekcji dymu, autonomiczne lub wykorzystujące odrębny system sygnalizacji pożarowej.
  4. Urządzenia wykonawcze, takie jak wentylatory, klapy oddymiające zawierające napędy elektromechaniczne i pneumatyczne, urządzenia otwierające otwory dolotowe powietrza z napędami elektromechanicznymi i pneumatycznymi.
  5. Urządzenia wydzielające strefę pożarową, takie jak klapy odcinające, drzwi i bramy przeciwpożarowe.
  6. Urządzenia wydzielające strefy dymowe stanowiące część strefy pożarowej – kurtyny dymowe aktywowane w czasie alarmu.
  7. Centrale i sterowniki sterujące poszczególnymi składowymi systemu oddymiania, w tym centrale zgodne z projektem normy EN12101-9.

W niniejszym artykule postaram się przedstawić główne wymagania dotyczące central i sterowników oddymiania.

Wymagania dotyczące sterowników oddymiania

Określenie funkcji i wymagań dotyczących sterowników i central realizujących oddymianie i odprowadzanie ciepła jest bardzo ważne.

O złożoności zagadnienia świadczy przebieg uzgadniania normy EN 12101-9 Control Panels. Ta część normy do dzisiaj jest projektem. Zgodnie z rozporządzaniem Rady Europy nr 301/2011 certyfikaty dotyczące właściwości użytkowych powinny być przyznawane na podstawie europejskich lub krajowych dokumentów zawierających ocenę techniczną.

Centrale i sterowniki stosowane w systemach oddymiania pożarowego powinny być przede wszystkim niezawodne. Dotyczy to szczególnie układów podstawowego i rezerwowego zasilania zarówno central, jak i urządzeń peryferyjnych i wykonawczych. Niezawodność działania jest ściśle związana z odpornością samej centrali na warunki środowiskowe i oddziaływanie pożaru (oczywiście w ograniczonym zakresie). W związku z tym centrala musi być zainstalowana w odpowiednim pomieszczeniu lub miejscu.

Centrale sterujące urządzeniami służącymi do oddymiania grawitacyjnego, mechanicznego, powinny być umieszczone w pobliżu urządzeń wykonawczych, którymi sterują i które zasilają oraz kontrolują. Dotyczy to przede wszystkim siłowników elektromechanicznych na niskie napięcie 24 VDC – ze względu na występowanie spadków napięć i związane z nimi dobieranie przekrojów przewodów zasilających.

Gdy nie można umieścić centrali sterowania oddymianiem grawitacyjnym w pobliżu własnych urządzeń wykonawczych, należy rozważyć zastosowanie siłowników elektromechanicznych na napięcie 230 VAC. Oczywiście takie rozwiązanie będzie wymagało zastosowania centrali lub tablicy sterującej z możliwością komutacji napięcia 230 VAC. Tablice sterujące i zasilające wentylatory oddymiające 3x400 VAC powinny być instalowane w pobliżu tych wentylatorów, gdyż także zasilanie awaryjne powinno być doprowadzone jak najbliżej silnika napędowego wentylatora. Podczas planowania instalacji oddymiających koniecznie trzeba pamiętać o zespołach kablowych, które są częścią systemu i powinny gwarantować odpowiedni, narzucony przez scenariusz pożarowy, czas działania urządzeń, a same kable zasilające i sterujące powinny być dobierane z uwzględnieniem warunków środowiskowych.

Wymagania funkcjonalne

Oprócz wymaganej sygnalizacji optycznej stanów pracy urządzenia (dozór, uszkodzenie, blokada) centrale i sterowniki oddymiania powinny mieć możliwość odbioru sygnałów wyzwalających z innych central i sterowników, w szczególności z centrali sygnalizacji pożarowej (CSP). Centrale autonomiczne, czyli mające własne linie dozorowe, na których instalowane są czujki dymowe, powinny spełniać wymagania dotyczące CSP. Ze względu na warunki środowiska, w którym centrala pracuje, konieczny jest wyższy stopień ochrony obudowy centrali (IP).

Wymagania funkcjonalne dotyczące central i sterowników służących do sterowania oddymianiem grawitacyjnym są zawarte w projekcie normy EN 12101–9, natomiast w normie PN-EN 12101–6 zawarte są wytyczne dotyczące systemów różnicowania ciśnień. Centrale i sterowniki systemów oddymiania mechanicznego i mieszanego, grawitacyjno-mechanicznego, zostały opracowane przez ITB i CNBOP-PIB jako dokumenty oceny technicznej, stanowiące podstawę do wydania krajowej oceny technicznej zgodnie z rozporządzeniem RE nr 305/2011 (poprzednio jako ZUAT do opracowania aprobat technicznych).


Od systemów oddymiania grawitacyjnego i mieszanego wymaga się umożliwienia prawidłowego sterowania systemem w przestrzeniach podzielonych na więcej niż jedną strefę dymową – przy założeniu, że system oddymiania jest jednocześnie wykorzystywany do przewietrzania budynku. Jest to jedno z ważniejszych wymagań funkcjonalnych.

Należy pamiętać o tym, że oddymianie powinno zadziałać tylko w tej strefie oddymiania, w której czujki dymowe (przyporządkowane do niej) wykryły pożar, lub po użyciu ręcznego przycisku oddymiania (RPO) przyporządkowanego tej strefie oddymiania.

Jeżeli centrale lub sterowniki obsługujące kilka stref oddymiania są wykorzystywane do przewietrzania budynku (otwarte są wszystkie klapy oddymiające), to po wykryciu pożaru w którejkolwiek strefie powinny natychmiast zamknąć wszystkie klapy oddymiające oprócz tych znajdujących się w strefie, w której wykryto pożar. W przypadku przewietrzania otwory dolotowe powietrza kompensacyjnego nie muszą być otwierane.

Jeżeli w obiekcie zastosowano kilka central sterujących, z których każda obsługuje swoją strefę oddymiania, należy je wyposażyć w interfejsy umożliwiające spełnianie wyżej opisanej funkcji. Dzięki temu dym i ogień nie przedostaną się do innych stref oddymiania przez otwarte klapy oddymiające wskutek zassania dymu i strumienia cieplnego.

Podsumowanie

Niniejszy artykuł podsumowuje cykl dotyczący realizacji procesów sterowania oddymianiem umożliwiających spełnienie wymagań dopuszczających zwiększenie strefy pożarowej, wydłużenie dróg ewakuacyjnych czy wreszcie podwyższenie klasy odporności pożarowej budynku.  Należy pamiętać, że zastosowane instalacje oddymiania powinny niejako „zastępować” stałe elementy konstrukcyjne obiektów budowlanych, a więc powinny funkcjonować niezawodnie, być uruchamiane natychmiast po wykryciu pożaru, a czasami funkcjonować w warunkach pożarowych dłużej niż obliczany czas ewakuacji, ponieważ spełniają one postulat wymagania podstawowego – dotyczącego bezpieczeństwa pożarowego konstrukcji budynku.

Janusz Sawicki
IBP NODEX

 

Zabezpieczenia 4/2017

Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie tekstów bez zgody redakcji zabronione / Zasady użytkowania strony