Trudno dziś wyobrazić sobie kompletną ofertę dotyczącą systemów przeciwpożarowych bez systemu odprowadzania ciepła i dymu (potocznie zwanego oddymianiem). Skuteczny system oddymiania powinien: przeciwdziałać przedostawaniu się dymu i gorących gazów pożarowych poza strefę objętą pożarem, umożliwiać ewakuację ludzi z zagrożonej strefy, ułatwiać przeprowadzenie skutecznej akcji ratowniczo-gaśniczej poprzez zapewnienie odpowiedniej widzialności oraz zmniejszać straty materialne spowodowane działaniem dymu i wysokiej temperatury. Zrealizowanie powyższych postulatów jest możliwe w przypadku zastosowania nowej centrali sterującej UCS 6000 (UCS – Uniwersalna Centrala Sterująca) firmy Polon-Alfa. W pierwszej części artykułu zostaną przedstawione funkcje i parametry techniczne central systemu 6000, w drugiej natomiast przykładowe opcje sterowania oddymianiem realizowane przez UCS.
Wprowadzenie
Uniwersalna centrala sterująca UCS 6000 jest modułowym urządzeniem mikroprocesorowym, które łączy w sobie funkcje centrali sygnalizacji pożarowej i uniwersalnego sterownika oddymiania z funkcją dziennego przewietrzania. Centrala jest przeznaczona do uruchamiania urządzeń przeciwpożarowych służących do oddymiania grawitacyjnego i mechanicznego (klapy oddymiające, klapy odcinające) i umożliwia:
- wykrywanie pożaru (zadymienia),
- uruchamianie automatyczne lub ręczne urządzeń przeciwpożarowych instalowanych w systemach oddymiania,
- akustyczne i optyczne sygnalizowanie stanów pracy zewnętrznych urządzeń sterowanych (alarm, uszkodzenie),
- automatyczną kontrolę zadziałania urządzeń przeciwpożarowych i wykonawczych (siłowniki, elektromagnesy, wentylatory itp.) systemu oddymiania,
- automatyczną kontrolę własnych układów i obwodów centrali,
- przekazywanie podstawowych informacji o alarmie, uszkodzeniu, stanie urządzeń przeciwpożarowych i wykonawczych systemom nadrzędnym (np. systemowi POLON 4000, systemowi IGNIS 1000 lub innym).
Centrala UCS 6000 może pracować indywidualnie jako jedno- lub wielostrefowy uniwersalny sterownik oddymiania lub w adresowalnych liniach/pętlach dozorowych central sygnalizacji pożarowej systemu POLON 4000.
Modułowość – dopasowanie do potrzeb
Ze względu na budowę modułową uniwersalna centrala sterująca UCS 6000 może występować w wielu konfiguracjach (tabele 1 i 2), tworząc system central UCS 6000 o wydajności prądowej wyjść sterujących od 4 A do 64 A (osiem niezależnych stref oddymiania po 8 A).
Tab. 1. Obudowa do 16 A (* – opcja dodatkowa)
W zależności od potrzeb dotyczących sterowania i zasilania urządzeń przeciwpożarowych centrala może być wyposażona w następujące moduły funkcjonalne i akumulatory (rys. 1):
Rys. 1. Schemat blokowo-funkcjonalny systemu oddymiania z centralą UCS 6000
- MGS-60 4A, 8A (moduł głównego sterownika zawierający jeden moduł MGL 4 A lub 8 A):
- nadzorowana linia wejściowa przyjmująca sygnał alarmu z zewnętrznej centrali sygnalizacji pożarowej,
- linia zasilająca czujnik deszczu i (lub) wiatru (0,5 A/24 V),
- linia przyjmująca sygnał z czujnika deszczu i (lub) wiatru,
- przekaźnik alarmu PKA – nadzorowana ciągłość toru (1 A/24 V),
- przekaźnik uszkodzenia PKU (1 A/24 V);
- MZU-60 (moduł zasilania uniwersalnego 16 A/24 V):
- przekaźnik uszkodzenia zasilania PKUZ (1 A/24 V),
- nadzorowane wyjście do zasilania urządzeń zewnętrznych (0,5 A/24 V);
- MGL-60 4 A, 8 A (moduł grupowo-liniowy, wersja 4 A lub 8 A):
- konwencjonalna linia dozorowa (czujki szeregu 40),
- konwencjonalna linia ręcznych przycisków oddymiania (przyciski szeregu PO-6X),
- nadzorowane wyjście główne uniwersalnego zastosowania do sterowania urządzeniami przeciwpożarowymi i zasilania ich (siłowniki i napędy klap przeciwpożarowych, elektromagnesy oddzieleń przeciwpożarowych itp.) – 4 A/24 V lub 8 A/24 V,
- linie kontrolne stanu przełączników krańcowych urządzeń przeciwpożarowych sterowanych i zasilanych przez wyjście główne,
- linie przyjmujące sygnały z przycisków przewietrzających (OTWÓRZ, ZAMKNIJ).
- MPW-60 (moduł przekaźników wysokonapięciowych):
- 2 programowalne przekaźniki wysokonapięciowe PK1 i PK2 (5 A/230 V),
- 2 nadzorowane, programowalne linie kontrolne LK1 i LK2 (24 V);
- MKA-60 (moduł komunikacji adresowalnej) – do włączenia do adresowalnej linii dozorowej systemu POLON 4000;
- MPD-60 (moduł przekaźników dodatkowych):
- 2 nadzorowane, programowalne przekaźniki PK1 i PK2 (1 A/24 V),
- 2 nadzorowane, programowalne linie kontrolne LK1 i LK2 (24 V);
- SP-150-27.5PLA – moduł zasilacza 150 W (5 A);
- SP-240-27.5PLA – moduł zasilacza 240 W (10 A);
- SP-500-27.5PLA – moduł zasilacza 500 W (20 A) w dwóch wykonaniach: SP1 i SP2;
- akumulator 7,2–9 Ah (dwie sztuki przypadające na każdy moduł zasilania uniwersalnego).
Powyższe wyposażenie centrali, łącznie z akumulatorami, mieści się w obudowie małej – o wymiarach 400×400×160 dla łącznej obciążalności wyjść do 16 A – oraz dużej – o wymiarach 1150×630×190 dla łącznej obciążalności wyjść od 32 A do 64 A.
Wyzwalanie – detekcja zagrożeń
Do detekcji pożaru służy konwencjonalna linia dozorowa z czujkami szeregu 40. Można zaprogramować wariant alarmowania ze wstępnym kasowaniem (60 s) w celu eliminacji przypadkowych zadziałań.
W sekcji sterowania oddymianiem uruchomienie urządzeń przeciwpożarowych jest możliwe w wyniku:
- zadziałania czujki na konwencjonalnej linii dozorowej,
- zadziałania ręcznego przycisku oddymiania,
- pojawienia się sygnału alarmu z zewnętrznej centrali sygnalizacji pożarowej, np. IGNIS 1000,
- otrzymania rozkazu z centrali systemu POLON 4000.
W przypadku otrzymania sygnału inicjującego następuje uruchomienie procedury oddymiania zgodnie z zaprogramowanym scenariuszem pożarowym danego obiektu. Blokowane są przyciski przewietrzania, ignorowane są sygnały z czujnika deszczu i (lub) wiatru.
Funkcjonalne i elastyczne sterowanie
Ze względu na swoją uniwersalność centrale UCS 6000 umożliwiają praktycznie każdy rodzaj sterowania za pomocą wyjść sterujących (moduł MGL-60), które można zaprogramować do pracy w trzech trybach.
TRYB PRACY 1 jest przeznaczony dla urządzeń przeciwpożarowych wyposażonych w dwukierunkowe, sterowane dwu- lub trzyprzewodowo i zasilane napięciem stałym 24 V siłowniki (napędy) elektryczne.
TRYB PRACY 2 jest przeznaczony dla urządzeń przeciwpożarowych wyposażonych w siłowniki (napędy) elektryczne (24 V) ze sprężyną. Siłowniki tego rodzaju są stosowane w odcinających klapach przeciwpożarowych. Siłownik ze sprężyną powrotną ustawia klapę w położenie pracy (pozycja DOZÓR), napinając w tym samym czasie sprężynę powrotną. Po zatrzymaniu siłownik jest cały czas pod napięciem do chwili, gdy zostanie przerwane zasilanie (w wyniku alarmu lub uszkodzenia). Energia zmagazynowana w naciągniętej sprężynie automatycznie ustawia klapę w położeniu bezpiecznym, czyli ALARM.
TRYB PRACY 3 jest przeznaczony dla urządzeń przeciwpożarowych sterowanych przerwą prądową lub impulsem prądowym, wyposażonych w elektromagnesy lub elektrozawory zasilane napięciem stałym 24 V.
Uzależnienia czasowe sterowań
Możliwe jest niezależne zaprogramowanie uzależnień czasowych (rys. 2) dla każdego wyjścia sterującego (T1 – czas opóźnienia wysterowania, T2 – czas wysterowania, T3 – czas przerwy wysterowania), a dodatkowo dla wyjścia sterującego WY w trybie pracy 3 (MGL-60) oraz dla przekaźników wysokonapięciowych (MPW-60) i niskonapięciowych (MPD-60) także liczby impulsów sterujących N.
Tab. 2. Obudowa od 32 A do 64 A (* – opcja dodatkowa)
Programowane są również czasy kontroli zadziałania wyjść na liniach kontrolnych skojarzonych z wyjściami sterującymi WY oraz przekaźnikami PK1 i PK2 (rys. 3):
- Tk1 – czas kontroli zadziałania linii kontrolnej LK1,
- Tk2 – czas kontroli zadziałania linii kontrolnej LK2.
Rys. 2. Sterowanie czasowe WY, PK1 i PK2
Rys. 3. Kontrola zadziałania wyjść PK1 i PK2
Przewietrzanie
Rys. 4. Przewietrzanie
W przypadku zastosowania UCS 6000 do sterowania procesem przewietrzania danego obiektu dla każdego wyjścia sterującego niezależnie programowane są czasy przewietrzania (rys. 4):
- Tp1 – czas otwierania okien lub klap wentylacyjnych,
- Tp2 – czas automatycznego zamknięcia okien lub klap wentylacyjnych.
Konfigurowanie i programowanie
Konfigurowanie i programowanie parametrów pracy central UCS 6000 przeprowadza się za pomocą dedykowanej aplikacji komputerowej UCSKonfigurator (rys. 5) działającej pod kontrolą systemu Windows. Centralę UCS podłącza się poprzez port USB do komputera PC. Do połączenia komputera z centralą należy użyć kabla USB zakończonego z jednej strony wtyczkami typu A, z drugiej typu B. Przy większych odległościach komputera od centrali należy użyć dodatkowo tzw. aktywnego przedłużacza kabla USB. Po podłączeniu port USB centrali UCS 6000 powinien być widziany w komputerze jako USB Serial Port (COMxxx). Przy uruchomieniu aplikacji UCSKonfigurator należy wybrać do połączenia widziany przez system operacyjny komputera port COMxxx.
Aplikacja umożliwia:
Rys. 5. Aplikacja UCSKonfigurator – okno konfiguracji modułów
- konfigurowanie parametrów pracy modułów, w tym zapis konfiguracji w pliku, odczyt konfiguracji z pliku, zapis konfiguracji w pliku PDF, wydruk konfiguracji;
- odczyt uszkodzeń poszczególnych modułów, w tym zapis w pliku PDF i wydruk listy uszkodzeń;
- odczyt pamiętnika zdarzeń, w tym zapis w pliku PDF i wydruk listy zdarzeń;
- odczyt wersji oprogramowania modułów, w tym zapis w pliku PDF i wydruk wersji oprogramowania;
- ustawienie i odczyt daty i czasu systemowego centrali;
- skorzystanie z pomocy kontekstowej programu.
W kolejnej części artykułu zostaną przedstawione przykłady zastosowania systemu sterowania oddymianiem z wykorzystaniem central systemu UCS 6000.
Mariusz Sowiński
POLON-ALFA
Zabezpieczenia 5/2011