Na rynku systemów sygnalizacji włamania i napadu dominują rozwiązania przewodowe, jednak coraz częściej instalatorzy i użytkownicy sięgają po systemy bezprzewodowe. Są one najczęściej montowane w obiektach, w których nie ma instalacji kablowej umożliwiającej zastosowanie urządzeń przewodowych.
Wielu producentów systemów zabezpieczeń zaczęło szukać rozwiązania tego problemu, a mianowicie urządzeń alarmowych komunikujących się drogą radiową. Jedną z pierwszych firm, która postanowiła podjąć to wyzwanie, jest Jablotron. Firma powstała w 1990 roku w Czechach, w miejscowości Jablonec. Pierwotnym zadaniem firmy było nadzorowanie wdrażania nowych technologii do urządzeń przemysłowych. Po krótkim czasie postanowiono, że firma będzie tworzyć własne urządzenia zabezpieczające. Głównym założeniem było opracowanie systemu zabezpieczeń wykorzystującego łączność bezprzewodową, gdyż właściciele firmy zauważyli zapotrzebowanie na takie właśnie rozwiązania. Po opracowaniu projektów poprzedzonych dokładnymi badaniami rozpoczęto produkcję urządzeń. Pomysł okazał się strzałem w dziesiątkę. Początkowo prowadzono sprzedaż wyłącznie na rynku czeskim. Później do oferty trafiały coraz to nowe urządzenia, a firma zaczęła się bardzo dynamicznie rozwijać. Przybywało pracowników, poszerzał się rynek zbytu. Produkty Jablotron znajdowały odbiorców w innych krajach europejskich.
Obecnie firma zatrudnia ponad pięciuset pracowników, a swoje produkty eksportuje do ponad siedemdziesięciu krajów w Europie i poza nią.
Początkowe obawy użytkowników i instalatorów dotyczące urządzeń bezprzewodowych stopniowo ustępowały, gdyż dopracowana technologia i jakość zostały potwierdzone poprawnym i bezawaryjnym działaniem przez wiele lat. Wyroby Jablotron trafiły na rynek polski w roku 1996 za sprawą firmy DPK System z Wieliczki, która została autoryzowanym importerem i dystrybutorem czeskiego producenta.
Rys. 1. Historia wyrobów Jablotron
Przy porównaniu urządzeń przewodowych i bezprzewodowych od razu widać różnicę w cenie. Urządzenia bezprzewodowe są droższe. Całkowity koszt inwestycji bywa jednak mniejszy, gdyż okablowanie i ewentualny remont w przypadku instalowania systemu przewodowego wiąże się z dodatkowymi kosztami. Zaletą systemów bezprzewodowych jest również ich mobilność. Na życzenie klienta instalator może bez trudu zmienić lokalizację urządzeń bez większych uszkodzeń elewacji. Najemcy lokali użytkowych mogą „zabrać” system ze sobą w przypadku przeprowadzki.
Pierwszy system bezprzewodowy firmy Jablotron, który trafił na rynek polski, to JA-50. System ten zdobył uznanie odbiorców. Przełomem w branży zabezpieczeń bezprzewodowych okazały się jednak centrale JA-60 – Comfort i Profi, które jako pierwsze komunikowały się radiowo z wykorzystaniem kodów dynamicznych. Ponadto wraz systemem JA-60 firma Jablotron wprowadziła na rynek pierwsze urządzenia komunikujące się dwukierunkowo (manipulator i sygnalizator).
Pięć lat później, w 2006 roku, producent wypuścił na rynek system z serii JA-80 – OASiS. Nowatorskim rozwiązaniem było zastosowanie bezprzewodowego manipulatora LCD z wbudowanym czytnikiem oraz sygnalizatora zewnętrznego.
Obydwa urządzenia wykorzystywały komunikację radiową i nie trzeba było zasilać ich z sieci.
Jeśli dla klienta wyższa cena systemu bezprzewodowego nie jest barierą, to mogą pojawić się pytania o bezpieczeństwo systemu i jego odporność na próby sabotażu oraz fałszywe alarmy. Oczywiście nie istnieje idealne zabezpieczenie. Każdy system można „złamać”. W przypadku rozwiązań przewodowych wydaje się to trudniejsze, gdyż trzeba dostać się do przewodów, aby to uczynić, a to dopiero pierwszy krok. Aby zrobić następne, trzeba posiadać odpowiednią wiedzę i nadzieję, że instalator nie dołożył wystarczających starań w momencie montażu lub popełnił błędy. W przypadku systemów bezprzewodowych sabotaż może wydawać się łatwiejszy. Może wydawać się, że wystarczy kupić „zagłuszacz” sygnału radiowego za kilkaset złotych, aby zagłuszyć sygnał. Gdyby tak było, systemy bezprzewodowe nie miałyby racji bytu i z pewnością nie mogłyby być przeznaczone do ochrony obiektów. Jeśli system jest zamontowany prawidłowo, to centrala jest zlokalizowana w takim miejscu, że nie ma do niej łatwego dostępu i nie można się do niej zbliżyć na tyle blisko, aby „zagłuszaczem” wpłynąć na jej działanie. Ponadto centrale firmy Jablotron mogą wykrywać próby zagłuszeń. Zapiszą ewentualną próbę w pamięci zdarzeń, zablokują możliwość wyłączenia systemu z dozoru na czas zagłuszania oraz wyślą wiadomość do użytkownika i do stacji monitorowania.
Na szkoleniach prowadzonych przez importera, firmę DPK System, niejednokrotnie pojawiał się temat bezpieczeństwa i odporności urządzeń firmy Jablotron na próby zakłócania. Instalatorzy wielokrotnie testowali systemy pod tym kątem, używając przyniesionych „zagłuszaczy”. W żadnym z przypadków nie udało im się osiągnąć celu. Można oczywiście próbować zakłócić komunikację samej bezprzewodowej czujki alarmowej, co wydaje się łatwiejsze, ale produkty Jablotron są wyposażone w odpowiednie zabezpieczenia. Każda czujka musi co określony czas zgłaszać się do centrali. Jeśli ktoś ją zagłuszy na tyle, że sygnał zgłoszenia obecności nie dotrze do centrali, to zostanie to potraktowane jako próba sabotażu konkretnego urządzenia i użytkownik zostanie o tym poinformowany.
Warto również zaznaczyć, że wszystkie centrale firmy Jablotron wykorzystują dwukierunkową komunikację radiową. W ten sposób komunikuje się również część urządzeń peryferyjnych, np. manipulatory, sygnalizatory, wybrane czujki ruchu i czujki pożarowe. Standardowa czujka ruchu bądź otwarcia nie musi komunikować się dwukierunkowo, gdyż nadzoruje się ją na podstawie sygnałów zgłoszeń wysyłanych przez nią do centrali. Komunikacja zwrotna nie jest potrzebna. Mogłaby być wykorzystana do konfigurowania urządzenia, ale w przypadku urządzeń Jablotron ustawienia czujek i typ reakcji zapisywane są w centrali i nie ma potrzeby wysyłania ich do czujek. Czułość ustawiana jest bezpośrednio w czujce, fizycznie, przełącznikiem DIP. Takie rozwiązanie w zupełności wystarcza i nie komplikuje niepotrzebnie komunikacji radiowej systemu. Dzięki temu systemy Jablotron cechują się wysokim poziomem stabilności działania, bardzo niskim poziomem awaryjności, długą żywotnością baterii, a przemyślane rozwiązania bazujące na dwudziestoletnim doświadczeniu firmy są potwierdzone certyfikatami europejskimi stopnia 2. Można je znaleźć na stronie www.jablotron.pl przy każdym produkcie.
Dociekliwi mogą zapytać o możliwość skopiowania sygnałów, np. sygnału wysyłanego przez pilota podczas wyłączania z dozoru. Skopiowanie sygnału jest oczywiście możliwe, jednak system nie zareaguje na tak pozyskany kod. Stanie się tak, ponieważ urządzenia wysyłają za każdym razem inny sygnał, co jest związane z dynamicznie zmiennym szyfrowaniem. Centrala zignoruje skopiowany sygnał.
Warsztaty prowadzone w Wieliczce dowodzą również, że systemy Jablotron mogą pracować blisko siebie bez wzajemnego zakłócania komunikacji radiowej. Zajęcia warsztatowe odbywają się w jednym pomieszczeniu, w którym wykorzystuje się cztery centrale z modułami radiowymi, bezprzewodowymi czujkami, manipulatorami i pilotami. Centrale są oddalone od siebie mniej więcej o jeden metr. Zajęcia są prowadzone od trzech lat, średnio dwa razy w miesiącu i nigdy nie zdarzyło się zakłócenie jednego z systemów przez inny. Pomimo tak małych odległości między centralami w tym samym czasie można je niezależnie załączać pilotami, sterować nimi za pomocą bezprzewodowych manipulatorów, a bezprzewodowe czujki mogą generować alarmy odbierane w powiązanych z nimi centralach. Ma to duże znaczenie na przykład wówczas, gdy monitoruje się osiedle domków szeregowych, mieszkania w kamienicach, pawilony handlowe lub inne obiekty, w których zainstalowane są co najmniej dwa systemy bezprzewodowe, a zasięgi ich elementów krzyżują się.
Jablotron stale udoskonala swoje produkty. Wdraża nowe technologie i rozwiązania, które mają podwyższyć poziom bezpieczeństwa, zwiększyć komfort użytkowania i umożliwić prawidłową, stabilną pracę wszystkich elementów, a zwłaszcza central alarmowych. Mam nadzieję, że podane w artykule informacje przekonają sceptyków do bezprzewodowych systemów sygnalizacji włamania i napadu i rozwieją wiele wątpliwości z nimi związanych.
Krzysztof Adamczyk
DPK System
Zabezpieczenia 2/2013