Przydatność hydrantów wewnętrznych

Jeden z najlepszych opisów hydrantów wewnętrznych znajduje się na stronie internetowej czasopisma Przegląd Pożarniczy (w artykule Pawła Rochali pt. Hydranty wewnętrzne¹). Nic dziwnego, ponieważ czasopismo jest wydawane przez Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej.

Opis jest bardzo przejrzysty i dotyczy:

• rodzajów hydrantów wewnętrznych,
• zakresu stosowania hydrantów 25,
• zakresu stosowania hydrantów 33,
• zakresu stosowania hydrantów 52,
• zaworów hydrantowych,
• przeznaczenia hydrantów,
• hydrantów domowych.

Najciekawszy jest fragment dotyczący przeznaczenia hydrantów. Autor tekstu zastanawia się, dlaczego hydranty wewnętrzne są tak rzadko używane? Wyjaśnienie jest następujące:

1. Użycie gaśnicy (w początkowej fazie rozwoju pożaru) jest szybsze, bezpieczniejsze i przynosi znacznie mniej szkód.
2. Użycie hydrantu jest wolniejsze, mniej bezpieczne i może spowodować więcej szkód niż użycie gaśnicy.
3. Do użycia hydrantu potrzeba co najmniej dwóch osób, a w przypadku hydrantu 52 trzech, a czasem czterech osób.
4. Użycie hydrantu powinno nastąpić po wyłączeniu dopływu prądu do budynku. Należy użyć w tym celu przeciwpożarowego wyłącznika prądu. Do tego potrzebna jest ta czwarta osoba.
5. Bardzo niewiele osób, które nie są strażakami, jest przeszkolonych (z uwzględnieniem ćwiczeń praktycznych) w zakresie obsługi hydrantów, więc lepiej nie używać hydrantów wewnętrznych ze względu na wyżej wymienione problemy.
6. Nie ma jakichkolwiek danych, statystyk związanych z użyciem hydrantów wewnętrznych albo nie są one dostępne. Nie wiadomo, ile razy w ciągu roku użyto hydrantów wewnętrznych, czy kiedykolwiek ich użyto i jaki był skutek ich użycia (ugaszenie albo nieugaszenie pożaru, powiększenie albo niepowiększenie strat pożarowych itp.).

Zanim wypowiem się na temat przydatności hydrantów, opiszę przykładową instalację hydrantów wewnętrznych w budynku wysokim (trzy kondygnacje garażu podziemnego, wysoki parter z lokalami usługowymi i 14 pięter biurowych).

W jednym z istniejących budynków wysokich instalacja składa się z systemu rur o odpowiedniej średnicy, a także z:

• pompowni hydrantowej (dwie pompy oraz szafa zasilająca z falownikami, sygnalizacją, przełącznikami itp.);
• zaworu odcinającego zasilanie pompowni z sieci miejskiej (monitorowanego przez system sygnalizacji pożarowej);
• zestawu dwóch zaworów odcinających (monitorowanych przez system sygnalizacji pożarowej) zainstalowanych na wyjściu z pomp;
• zestawu dwóch zaworów zwrotnych, stosowanych przy pompach zasilających;
• zestawu sześciu hydrantów wewnętrznych 52 – po dwa hydranty na każdej kondygnacji (sześć szafek hydrantowych wyposażonych w zawór odcinający, zwijadło z jednym odcinkiem węża W-52 o długości 20 m, dodatkowy odcinek węża W-52 o długości 20 m, zwinięty w krąg lub ułożony w „harmonijkę”, oraz prądownicę wodną dołączoną do odcinka węża na zwijadle);
• zestawu sześciu hydrantów wewnętrznych 25 – na parterze, w związku z liczbą lokali usługowych/najemców (sześć szafek hydrantowych wyposażonych w zawór odcinający, zwijadło z jednym odcinkiem węża W-25 o długości 30 m oraz prądownicę wodną);
• zestawu 39 hydrantów wewnętrznych 25 – po trzy na każdej z 13 kondygnacji biurowych (trzy szafki hydrantowe wyposażone w zawór odcinający, zwijadło z jednym odcinkiem węża W-25 o długości 30 m oraz prądownicę wodną dołączoną do węża na zwijadle²);
• zestawu czterech hydrantów wewnętrznych 52 na kondygnacji technicznej, umieszczonych ze względu na podział na strefy pożarowe w dwóch wentylatorniach, w kotłowni i w magazynach (cztery szafki hydrantowe wyposażone w zawór odcinający, zwijadło z jednym odcinkiem węża W-52 o długości 20 m oraz prądownicę wodną dołączoną do odcinka węża na zwijadle);
• zestawu 16 zaworów hydrantowych (do dyspozycji straży pożarnej) zainstalowanych w przedsionkach przeciwpożarowych obu ewakuacyjnych klatek schodowych (na kondygnacjach od -3 do parteru) – po dwa zawory w każdym przedsionku ppoż.;
• zestawu dziesięciu zaworów hydrantowych (do dyspozycji straży pożarnej) zainstalowanych w przedsionkach przeciwpożarowych obu ewakuacyjnych klatek schodowych (na kondygnacjach od 1 do 5) – po jednym zaworze w każdym przedsionku;
• zestawu 36 zaworów hydrantowych (do dyspozycji straży pożarnej) zainstalowanych w przedsionkach przeciwpożarowych obu ewakuacyjnych klatek schodowych (na kondygnacjach od 6 do 14) – po dwa zawory w każdym przedsionku;
• zestawu 38 zaworów odcinających (stan zaworu jest monitorowany przez system SAP) do wykorzystania podczas awarii instalacji hydrantowej lub podczas remontu lub modyfikacji instalacji – po dwa zawory odcinające na każdej kondygnacji;
• zestawu 21 zaworów redukujących ciśnienie w instalacji hydrantowej (zmniejszających ciśnienie w instalacji do dopuszczalnej/maksymalnej wartości 0,7 b – zainstalowanych na wszystkich kondygnacjach garażowych, na parterze oraz na kondygnacjach biurowych (od 1 do 3);
• zestawu 38 manometrów zainstalowanych przy zaworach odcinających (za zaworami odcinającymi, jeśli patrzy się od strony zasilania);
• zestawu 42 manometrów zainstalowanych po obu stronach reduktorów ciśnienia (do nastaw i regulacji parametrów pracy zaworów redukcyjnych).

Liczba poszczególnych elementów instalacji hydrantowej (oprócz rur i wyposażenia pompowni) w przykładowym budynku jest podana w tabeli.

Koszt wykonania instalacji hydrantowej opisanej powyżej może wynieść ponad 200 000 zł. Koszty dodatkowe, ponoszone corocznie (przeglądy i pomiary pompowni i hydrantów oraz zaworów hydrantowych, badanie węży raz na pięć lat, ewentualne awarie, naprawy itp., koszt przeglądu instalacji sygnalizacji pożarowej w części monitorującej stan instalacji hydrantowej) mogą wynieść od kilku do kilkunastu tysięcy złotych. Od momentu rozpoczęcia użytkowania budynku przez kolejne dziesięć lat właściciel może wydać na instalację hydrantową nawet 500 000 zł. Czy musi? Musi! Czy warto? To pytanie należy zadać twórcom przepisów dotyczących ochrony przeciwpożarowej, w tym wyposażenia budynków w instalacje przeciwpożarowe.

Należy zastanowić się nad zasadnością stosowania szafek hydrantowych z wyposażeniem w instalacjach hydrantowych w budynkach wysokich (nie dotyczy to zaworów hydrantowych do dyspozycji straży pożarnej) ze względu na:

• brak statystyk dotyczących użycia hydrantów wewnętrznych, a tym bardziej informacji o skutkach ewentualnego użycia hydrantu,
• brak możliwości użycia hydrantu wewnętrznego bez wyłączenia prądu w budynku – przeciwpożarowy wyłącznik prądu może zostać użyty jedynie po decyzji kierującego działaniami ratowniczymi (dowódcy strażaków),
• brak umiejętności użycia hydrantu w przypadku użytkowników budynku (nieumiejętne użycie grozi utratą zdrowia, a nawet życia, ewentualnie powiększeniem strat pożarowych),
• krótki czas dojazdu samochodów gaśniczych Państwowej Straży Pożarnej.

Ponadto do przemyślenia jest fakt istnienia budynków wysokich (i nie tylko) wyposażonych w instalację tryskaczową (oczywiście taki budynek ma również system sygnalizacji pożarowej, dźwiękowy system ostrzegawczy, wentylację pożarową, jest wyposażony w gaśnice, jest podzielony na strefy pożarowe itp.). Czy wyposażenie budynku w instalację tryskaczową nie powinno zwalniać z obowiązku stosowania instalacji hydrantowej?

A może rozwiązaniem pośrednim byłoby zatrudnienie w budynku wysokim strażaka z doświadczeniem w gaszeniu pożarów (np. w systemie zmianowym w ramach ochrony)? Gdyby taki strażak miał przy sobie (np. w plecaku) odcinek węża W-52 z prądownicą (a dodatkowe odcinki byłyby w monitorowanym pomieszczeniu), po komunikacie o alarmie pożarowym z centrali SAP mógłby udać się we wskazane miejsce i ewentualnie (po uruchomieniu alarmu pożarowego drugiego stopnia skutkującego m.in. ewakuacją zagrożonej kondygnacji i wezwaniem PSP) podjąć próbę gaszenia pożaru, przyłączając wąż do zaworu hydrantowego w przedsionku przeciwpożarowym (przy założeniu, że budynek nie jest wyposażony w typowe szafki hydrantowe). Oczywiście do ugaszenia ewentualnego pożaru (zarzewia ognia) może wystarczyć gaśnica (strażak umie gasić gaśnicą skuteczniej niż przeciętny użytkownik budynku bez odpowiedniego przeszkolenia i doświadczenia).

Ponieważ koszt wykonania instalacji z zaworami hydrantowymi jest znacznie niższy niż koszt kompletnej instalacji (z szafkami, hydrantami oraz całą wymaganą aparaturą), właściciel lub zarządca budynku może mieć znacznie więcej pieniędzy na zatrudnienie strażaków. Zatrudnienie strażaków przyniosłoby dalsze spodziewane korzyści, np.: uniknięcie niepotrzebnej ewakuacji z budynku albo kondygnacji (strażak weryfikowałby alarmy z systemu SAP), nadzorowanie przez strażaka prac niebezpiecznych pożarowo (na etapie wydawania zgody, sprawdzenia miejsca prac, sprawdzenia przygotowania wykonawcy prac, odbioru prac i dodatkowej kontroli miejsca prac, np. w godzinę po ich zakończeniu w celu zmniejszenia ryzyka powstania pożaru), zgłaszanie przez strażaka wszelkich zagrożeń – zwłaszcza w związku z ewakuacją (zawężanie dróg ewakuacji) itp. Należy zauważyć, że strażak bez typowego wyposażenia, takiego jak w jednostkach PSP, podejmuje działania gaśnicze na podstawie własnej oceny sytuacji, bazując na swej wiedzy i doświadczeniu. W skrajnym przypadku odstępuje od działań gaśniczych i wprowadza do budynku (na zagrożoną kondygnację) strażaków PSP, opisując miejsce zagrożone (typowy pokój biurowy, archiwum, serwerownię itp.) i ewentualne zagrożenia.

W omawianym przykładowym obiekcie w ciągu ostatnich dziesięciu lat hydrant został użyty raz – pracownik ekipy sprzątającej użył hydrantu do umycia podłogi tarasu na jednej z najwyższych kondygnacji. Spowodowało to alarm pożarowy, ewakuację kondygnacji i przyjazd straży pożarnej. Po takich doświadczeniach podczas pożaru kontenera z odpadami ustawionego na dziedzińcu wewnętrznym (trwała przebudowa jednej z kondygnacji biurowych) strażak pracujący w ochronie obiektu użył węża ogrodowego służącego do czyszczenia tegoż dziedzińca, aby uniknąć alarmu pożarowego, ewakuacji z parteru i przyjazdu straży pożarnej (tak byłoby po użyciu hydrantu). Jak widać, zasadność stosowania instalacji hydrantowej w niektórych (a nawet w wielu) obiektach – zwłaszcza w budynkach wysokich, w obiektach wyposażonych w instalację tryskaczową, tam, gdzie zatrudnieni są strażacy – wydaje się wątpliwa.

Jan Dziedzic

Przypisy

1. https://www.ppoz.pl/index.php/rozpoznawanie-zagrozen/1895-hydranty-wewne... (data dostępu: 12.03.2020).
2. W przypadku zastosowania hydrantów 33 – ze względu na ich zasięg – konieczne byłoby zainstalowanie trzech kompletnych szafek hydrantowych.