Pobierz
najnowszy numer

Newsletter

Zapisz się do naszego Newslettera, aby otrzymywać informacje o nowościach z branży!

Jesteś tutaj

Systemy klucza generalnego

Printer Friendly and PDF

Każdy z nas posiada klucz, a najczęściej pęk kluczy do mieszkania swojego, rodziców, biura itp. Oczywiście ważne jest to, by klucz był trudny do skopiowania, ale bardzo pożądaną cechą staje się również możliwość posługiwania się jednym kluczem do kilku różnych zamków.

Renomowani producenci zamknięć oferują od wielu lat tzw. systemy klucza generalnego (ang. master key systems), które w języku polskim określane są również jako układy centralnego otwierania (taka terminologia użyta jest w Polskiej Normie PN-78/B-94461-07 dotyczącej takich rozwiązań). Wielu rodaków spotkało się już z takimi rozwiązaniami za granicą (szczególnie w Skandynawii i w Niemczech) – np. mogli jednym kluczem otworzyć wejście do budynku, drzwi do wspólnego pomieszczenia gospodarczego i drzwi wynajmowanego przez siebie mieszkania. W Europie Zachodniej takie rozwiązania są wykorzystywane od wielu dziesięcioleci.

rys1

Rys. 1. Działanie systemu klucza generalnego

W naszym kraju coraz więcej ludzi wie, że zamiast pękiem kluczy można posługiwać się kluczem generalnym, ale nie znaczy to, że wie o tym większość i że rozwiązanie to jest popularne. Pod tym względem wiele zmieniło się od lat 90. Pamiętam, że gdy w 1998 roku rozpoczynałem swoją pracę w branży zabezpieczeń, nie tylko użytkownicy indywidualni, ale i przedstawiciele inwestorów i dużych firm budowlanych dopiero ode mnie dowiadywali się, co to jest system klucza generalnego i na czym polega jego funkcjonalność. Obecnie sytuacja jest dużo lepsza – większość inwestorów i generalnych wykonawców wie, czym jest ten system, choć często nie są oni w stanie określić, jakiej funkcjonalności oczekują od tego rozwiązania w realizowanej przez siebie inwestycji.

Nadal wielu potencjalnych zainteresowanych nie wie, że nie musi używać pęku kluczy, jakie zalety ma stosowanie klucza generalnego, u kogo szukać fachowej porady i z jakimi kosztami to się wiąże. Jedno jest pewne: potencjalnych klientów, których stać na takie rozwiązanie, jest wielu. Niniejszy artykuł ma na celu obiektywne poinformowanie potencjalnych użytkowników, czym jest system klucza generalnego, dlaczego powinni rozważyć jego zastosowanie w domu lub firmie oraz na jakie parametry powinni zwrócić szczególną uwagę przed dokonaniem ostatecznego wyboru produktu.

Czym jest system klucza generalnego (SKG)?

Otóż SKG jest systemem kontroli dostępu do poszczególnych pomieszczeń, którego elementami wykonawczymi są wkładki bębenkowe, kłódki, zamki i inne rodzaje zamknięć oraz klucze.

W przypadku zastosowania zamknięć wykonanych w systemie klucza generalnego użytkownik posługuje się jednym kluczem i otwiera nim tylko drzwi do tych pomieszczeń, do których ma dostęp. W przypadku dobrych rozwiązań liczba możliwych do otworzenia jednym kluczem drzwi może być niemal nieograniczona.

Zastosowanie systemu klucza generalnego w domu/firmie zapewnia użytkownikowi:

  1. kontrolę dostępu – każdy użytkownik otwiera swoim kluczem tylko te pomieszczenia, które powinien;
  2. bezpieczeństwo:
    • klucze systemowe można dorobić tylko na podstawie karty bezpieczeństwa u dostawcy systemu (właściciel obiektu/systemu ma pełną kontrolę nad liczbą dorabianych kluczy);
    • zamki są wyposażone w dobre wkładki klasy bezpieczeństwa 6/2/C wg normy PN-EN1303:2007 (antywłamaniowe);
    • klucz awaryjny/przeciwpożarowy umożliwia szybką i sprawną ewakuację z budynku ludzi i wartościowego sprzętu, np. w przypadku wybuchu pożaru.
  3. wygodę – każdy użytkownik posługuje się tylko jednym kluczem;
  4. funkcjonalność – SKG może obejmować wszystkie rodzaje zamknięć na terenie domu/zakładu (wkładki, kłódki, cylindry, zamki przemysłowe itd.), a zainstalowany system można rozszerzać i modyfikować w przyszłości.

Zastosowanie systemu klucza generalnego

rys2

Rys. 2. System klucza generalnego

Systemy klucza generalnego można zastosować w domach jednorodzinnych, budynkach wielorodzinnych, małych firmach, biurowcach, fabrykach, centrach handlowych, hotelach, obiektach sportowych, urzędach, sądach, na uczelniach itp. Mogą z nich korzystać także duże firmy z sektora energetycznego, paliwowego, gazownictwa, telekomunikacji, wojsko oraz banki.

Wybierając SKG, należy sprawdzić, czy klucz jest powszechnie dostępny, zastrzeżony czy chroniony patentem (w Polsce). Wkładki w systemie powinny być certyfikowane (klasa zabezpieczenia klucza 6, klasa odporności na atak 2 i klasa odporności na włamanie C wg PN-EN1303:2007 oraz KT/402/IMP/2009). Wkładki powinny mieć klasę trwałości 6 wg PN-EN1303:2007 i wytrzymać 100 tysięcy otwarć i zamknięć). Wkładki zbudowane w systemie klucza generalnego powinny być zgodne z Polską Normą PN-78/B-94461-07. Wówczas można je stosować w układach centralnego otwierania. W promieniu dwustu kilometrów powinien być autoryzowany dystrybutor wybranego systemu, który zaprojektuje system klucza generalnego, dokona pomiarów długości wkładek w drzwiach, zamontuje system i otoczy go opieką serwisową zarówno w okresie gwarancyjnym, jak i pogwarancyjnym.

Dopasowanie systemu do obiektu

Spróbujmy określić, jak powinna wyglądać struktura dostępu w każdym z typów obiektów, w których miałby funkcjonować SKG, oraz jakie powinny być minimalne wymagania dotyczące systemu.

Dom jednorodzinny – system wkładek ujednoliconych

Zasada działania

Jeden klucz może być powielony w tylu egzemplarzach, ilu jest użytkowników. Otwiera wszystkie zamknięcia w domu, czyli np. furtkę, bramę wjazdową, bramę garażową, wejście główne do domu (z reguły są dwie wkładki w drzwiach), przejście pomiędzy domem a garażem, wiatkę ogrodniczą itd.

Minimalne wymagania dotyczące systemu

  • zastrzeżony profil klucza (dorobienie klucza chronionego aktualnym patentem przez osoby nieuprawnione jest bardzo utrudnione, a w wielu przypadkach wręcz niemożliwe);
  • certyfikat klasy 6/2/C wg PN-EN1303:2007 i KT/402/IMP/2009, wydany przez Instytut Mechaniki Precyzyjnej lub Instytut Techniki Budowlanej;
  • lokalny serwis zapewniany przez autoryzowanego partnera producenta.

Budynek wielorodzinny/wspólnota mieszkaniowa – system wkładek centralnych

Zasada działania

Każdy z lokatorów używa jednego klucza, którym otwiera swoje mieszkanie, piwnicę, wejście na klatkę schodową przy domofonie, śmietnik itp. Żaden lokator nie może otworzyć mieszkania sąsiadów.

Minimalne wymagania dotyczące systemu

  • zastrzeżony profil klucza;
  • certyfikat klasy 6/2/C wg PN-EN1303:2007 i KT/402/IMP/2009, wydany przez Instytut Mechaniki Precyzyjnej lub Instytut Techniki Budowlanej;
  • lokalny serwis zapewniany przez autoryzowanego partnera producenta.

Mała firma – system klucza grupowego

Zasada działania

Każdy z pracowników posługuje się jednym kluczem, którym otwiera swoje biuro, natomiast właściciel firmy/dyrektor swoim jednym kluczem otwiera wszystkie biura. Jeśli jest taka możliwość, klucz generalny otwierający wszystkie pomieszczenia może być zdeponowany w bezpiecznym miejscu u ochrony (np. w kopercie bezpiecznej w sejfie) i służyć jako klucz przeciwpożarowy umożliwiający ewakuację osób i wartościowego sprzętu w razie pożaru.

Minimalne wymagania dotyczące systemu

  • opatentowany wzór klucza (zalecany, dopuszczalny jest klucz zastrzeżony) – gwarantuje właścicielowi systemu/firmy, że pracownicy nie będą w stanie dorobić sobie kopii kluczy bez wiedzy właściciela/administratora systemu;
  • certyfikat klasy 6/2/C (właściwości zabezpieczeniowe) wg PN-EN1303:2007 i KT/402/IMP/2009, wydany przez Instytut Mechaniki Precyzyjnej lub Instytut Techniki Budowlanej;
  • klasa trwałości 6 wg PN-EN1303:2007;
  • oficjalny dokument z IMP lub ITB potwierdzający, że wkładki są zgodne z Polską Normą PN-78/B-94461-07, więc można je zastosować w układach centralnego otwierania;
  • lokalny serwis zapewniany przez autoryzowanego partnera producenta.

Biurowce, fabryki, centra handlowe, hotele, urzędy, sądy, uczelnie itp. – system klucza generalnego

Zasada działania

Każdy z pracowników posługuje się jednym kluczem, którym otwiera swoje biuro i pomieszczenia wspólne (np. kuchnię, szatnię, toalety itp.). Kierownicy/managerowie otwierają pomieszczenia w działach, którymi kierują, służby techniczne – wszystkie pomieszczenia techniczne, personel sprzątający – pomieszczenia, które regularnie sprząta itd., natomiast dyrektor administracyjny swoim jednym kluczem otwiera wszystkie pomieszczenia. Klucz generalny otwierający wszystkie pomieszczenia powinien być zdeponowany w bezpiecznym miejscu u ochrony (np. w kopercie bezpiecznej w sejfie lub depozytorze) –jako klucz przeciwpożarowy umożliwiający ewakuację osób i wartościowego sprzętu w razie pożaru czy innych kryzysowych sytuacji.

Zalecane jest zastosowanie depozytora kluczy dającego pełną kontrolę nad obiegiem kluczy systemowych w firmie (pobieranie klucza przy wejściu do siedziby firmy i zdanie go przed wyjściem).

Minimalne wymagania dotyczące systemu

  • opatentowany wzór klucza – gwarantuje właścicielowi systemu/firmy, że pracownicy nie będą w stanie dorobić sobie kopii kluczy bez wiedzy właściciela/administratora systemu;
  • certyfikat klasy 6/2/C (właściwości zabezpieczeniowe) wg PN-EN1303:2007 i KT/402/IMP/2009, wydany przez Instytut Mechaniki Precyzyjnej lub Instytut Techniki Budowlanej;
  • klasa trwałości 6 wg PN-EN1303:2007;
  • oficjalny dokument z IMP lub ITB potwierdzający, że wkładki są zgodne z Polską Normą PN-78/B-94461-07, więc można je zastosować w układach centralnego otwierania;
  • lokalny serwis zapewniany przez autoryzowanego partnera producenta.

Profesjonalni użytkownicy końcowi (sektor energetyczny, paliwowy, gazowniczy, telekomunikacyjny, wojsko oraz banki)

Zasada działania (na przykładzie zakładu energetycznego)

Dyrektor działu eksploatacji sieci elektroenergetycznej posiada klucz, którym otwiera wszystkie punkty zasilania w firmie (GPZ, SN, NN). Pogotowie Energetyczne posługuje się kluczem, którym otwiera wszystkie punkty zasilania na obsługiwanym przez siebie obszarze. Pracownicy odczytujący stany liczników otwierają tylko skrzynki przyłączeniowe odbiorców (NN).
W przypadku zastosowania zamknięć (wkładek, kłódek) oraz kluczy elektromechanicznych do strategicznych pomieszczeń (np. GPZ) istnieje możliwość sczytywania informacji o zdarzeniach zarówno z wkładek/kłódek (jaki klucz i kiedy je otwierał), jak i z kluczy (jakie zamknięcia i kiedy otwierał dany użytkownik/klucz), a także możliwość szybkiego zablokowania dostępu do pomieszczeń, jeśli na przykład pracownik nie oddał klucza bądź klucz został skradziony.
Zalecane jest zastosowanie depozytora kluczy dającego pełną kontrolę nad obiegiem kluczy systemowych w firmie (pobranie klucza przed rozpoczęciem zmiany i zdanie go po jej zakończeniu).

Minimalne wymagania, co do produktu

  • odporność na pracę w trudnych warunkach środowiskowych (narażenie na korozję, zapiaszczenie, oddziaływanie niskich temperatur itp.) – w takich warunkach najlepiej radzą sobie mechanizmy dyskowe we wkładkach/kłódkach;
  • opatentowany wzór klucza – gwarantuje właścicielowi systemu/firmy, że pracownicy nie będą w stanie dorobić sobie kopii kluczy bez wiedzy właściciela/administratora systemu;
  • certyfikat klasy 6/2/C (właściwości zabezpieczeniowe) wg PN-EN1303:2007 i KT/402/IMP/2009, wydany przez Instytut Mechaniki Precyzyjnej lub Instytut Techniki Budowlanej;
  • klasa trwałości 6 wg PN-EN1303:2007;
  • klasa odporności na korozję C wg PN-EN1303:2007;
  • oficjalny dokument z IMP lub ITB potwierdzający, że wkładki są zgodne z Polską Normą PN-78/B-94461-07, więc można je zastosować w układach centralnego otwierania;
  • zapewnienie producenta o swojej ugruntowanej pozycji na rynku (producent musi otrzymywać dostawy i zapewniać serwis przez okres co najmniej dziesięciu lat);
  • pięcioletnia gwarancja na działanie produktów w każdych warunkach środowiskowych.
rys3

Rys. 3. Schemat systemu klucza generalnego – klucz generalny (master) + klucze grupowe (slave) + klucze indywidualne

Wielu Polaków uważa, że dostateczną ochronę zapewnia system alarmowy. Nic bardziej mylnego. Powinniśmy stosować również odpowiednie, solidne zabezpieczenia mechaniczne, na przykład antywłamaniowe drzwi z wysokiej klasy wkładką bębenkową odporną na manipulacyjne metody otwierania (m.in. tzw. bumping), z szyldem chroniącym ją przed rozwierceniem, okna z okuciami antywłamaniowymi i z klamką na klucz (najlepiej z szybą klasy P4), które stawiają opór włamywaczowi i mogą zadecydować o tym, czy intruz dostanie się do środka, czy też pod presją czasu zrezygnuje z próby wejścia do czyjegoś domu. Pamiętajmy, że wybieramy zabezpieczenie domu, mieszkania czy firmy raz na długie lata. Jest to związane z wydatkiem, ale jednorazowym, a poczucie bezpieczeństwa jest bezcenne, dlatego wybierajmy rozwiązania renomowanych producentów, które spełniają określone w normach wymagania, zwracając szczególną uwagę na faktyczną ochronę klucza przez nieautoryzowanym dorobieniem.

W związku z tym, że mówimy o bezpieczeństwie, pojęciem, które nasuwa się automatycznie jest zaufanie. Zaufanie do firmy/osoby, która będzie Państwu rekomendowała, projektowała, dostarczała, montowała i serwisowała system klucza.

Warto sprawdzić, czy taka firma ma doświadczenie – jak długo działa na rynku i jakie ma referencje. Dzięki temu nawet po kilku latach będziemy mieli do kogo zwrócić się w sprawie wykonania kolejnych wkładek do systemu czy dorobienia kolejnych kluczy systemowych. Należy sprawdzić, czy firma ma oficjalną autoryzację producenta, którego produkty Państwu oferuje. Pracownik firmy, który projektuje system klucza generalnego powinien posiadać licencję II stopnia pracownika ochrony mienia wydaną przez Komendanta Wojewódzkiego Policji (zgodnie z ustawą o ochronie osób i mienia z 22.08.1997). Pamiętajmy, że system klucza generalnego jest elementem systemu bezpieczeństwa całego obiektu i jego zaprojektowanie wymaga wysokich kwalifikacji oraz pełnej poufności. Firma oferująca system klucza generalnego powinna mieć koncesję MSWiA (zgodnie z ustawą o ochronie osób i mienia z 22.08.1997). Taka koncesja jest bezwzględnie konieczna w przypadku obsługi obiektów objętych ochroną obowiązkową, których listę sporządza właściwy Wojewoda (zgodnie z przytoczoną powyżej ustawą o ochronie osób i mienia). W przypadku obsługi pozostałych obiektów taka koncesja nie jest obowiązkowa, ale warto skorzystać z oferty firmy, która ją posiada. Świadczy ona o najwyższym poziomie profesjonalizmu firmy oraz poufności i bezpieczeństwa danych związanych z zastosowanym u klienta systemem klucza generalnego. Najprostszym sposobem zweryfikowania wiarygodności firmy, która oferuje system klucza generalnego, jest wizyta na stronie producenta i sprawdzenie, czy dana firma jest autoryzowanym dystrybutorem.

Opracował
mgr inż. Mariusz Mikołajewski
Assa Abloy

Zabezpieczenia 6/2012

Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie tekstów bez zgody redakcji zabronione / Zasady użytkowania strony